
معبد بوروبودور
Candi Borobudur
پیش از ورود اسلام به جنوب شرقی آسیا ، این منطقه تحت نفوذ دو آیین هندویی و بودایی بود و به این سبب است که پژوهشگران این دوران را دوره «هندی مآبی» نامیده اند. در حقیقت، سده دوم و سوم میلادی، آغاز دوران نفوذ فرهنگ هند از طریق تاجران و دانشمندان هندی در جنوب شرقی آسیا به شمار می رود.

سلطنتهای جاوه از این حیث که میراثشان در نهایت جذب اسلام شد، اهمیت دارند. اولین سلطنتهای مهمِ جاوه در اندونزی، در سده پنجم میلادی به وجود آمد. در واقع از سده پنجم تا پانزدهم میلادی، چندین حکومت مهم هندویی و بودایی در جاوه ظهور کرد. پادشاهی سایلندرا/ شایلندرا (Kerajaan Sailendra/ Sjailendra) ، نخستین پادشاهی مهمی به شمار می رود که در سده هشتم میلادی به حکومت رسید و فرهنگ بومی اندونزی را با آیینهای بودایی، هندویی، برهمنی، هندویی- شیوایی و ادبیات سنسکریت درآمیخت. پادشاهان سایلندرا برای افزایش مشروعیت خود، از مفاهیم و نمادهای سیاسی- مذهبی هندوها که برای پادشاهان منشأیی آسمانی و مقدس قایل بود، بهره بردند و به این ترتیب، به گسترش آیین های هندی در جاوه مدد رساندند. آنها همچنین کاخ های بزرگ و مقبرههای ماندگاری را برای بزرگان هندویی و بودایی بنا کردند.


از جمله آثار ارزشمند دوران پادشاهی سایلندرا، معبد بوروبودور است. این معبد متعلق به فرقه مهایانه (Mahayana) در آیین بودایی است و در ماگلانگ (Magelang) در جاوه مرکزی در اندونزی واقع شده است. معبد بوروبودور بزرگترین پرستشگاه و بنای تاریخی بودایی در جهان به شمار میرود. این بنای عظیم از سده هشتم تا نهم میلادی به صورت مکعبی با ساختار مدور و متمرکز بر چهار نقطه اصلی ساخته شده است. بنای ساختمان مستحکم معبد بوروبودور، اندرونی ندارد و گرد یک تپه طبیعی احداث شده و دارای ۱۰ تراس سنگی با پلکانی در وسط هر یک از آنها است. ۶ تراس پایینی طرحی مکعبی دارند و چهار تراس فوقانی مدور هستند. دیوارها با کنده کاریهایی نقش برجسته، مزین شده اند که مربوط به داستان هایی درباره حیات زمینی بودا و تجسم های پیشین او است. تندیس های سنگی بودای نشسته نیز در هر تراس به چشم میخورد که شمارشان مجموعاً به ۴۳۲ می رسد.


معبد بوروبودور شبیه به کوه است. مطابق با اندیشه بودایی، قله کوه مکانی برای پیوند با امر قدسی به شمار می رود. زائران معبد بوروبودور، از هر یک از تراسهایی که این پرستشگاه را شکل داده است، بالا می روند تا به بالاترین نقطه معبد برسند و به طور رمزی، به «نیروانه» (nirvana) نزدیک شوند. نیروانه مهمترین و کلیدیترین مفهوم در تفکر بودایی و در لغت به معنای خاموشی و آرامش است. نیروانه بالاترین مرتبه سلوک عرفانی در آیین بودا به شمار می رود. بوداییان تنها راه رهایی انسان از گردونه تناسخ و تولدهای مکرر در جهان پر رنج و درد را پیوستن به نیروانه در ژرفای آرامش ذهن می دانند.