مجمع الجزایر اندونزی، این کشور هزاران جزیره با تنوع فرهنگ ها و اقوامش، همچون نقاشی زیبایی می ماند که هر جای آن را بنگریم، نقوش بومی منحصر به فردی را می بینیم که در بی شمار الوان چشم نواز، آدمی را شگفت زده می کند. یکی از جلوه های فرهنگ بومی مردمان این سرزمین، در طرح ها و سبک های مسحورکننده معماری سنتی آن، همچون طنین خیالی منعکس شده است. از آن میان، آنچه بیش از همه قابل تأمل است، سبک های خاص و سنتی خانه های بومی اندونزی است که همچون نگین هایی زیبا بر تن این سرزمینِ خوش طرح و نقش، جلوه گری می کنند.

خانه ها و سکونتگاه های سنتی اقوام اندونزی بسیار متنوع و دارای تاریخچه و قدمتی طولانی است. سبک معماری خانه های سنتی اندونزی از اهمیت اجتماعی بالایی برخوردار است چراکه با در نظر گرفتن شرایط قومی، ارتباط بومیان با محیط طبیعی و خانواده و بر اساس باورها و اعتقادات آنها طراحی شده اند. در واقع، گروه های قومی در اندونزی اغلب با شکلی متمایز از رومه عادت (rumah adat) (معماری خانه بر طبق آداب و رسوم یک قوم خاص در اندونزی) در ارتباط هستند. این خانه ها در مرکز شبکه ای از آداب و رسوم ، روابط اجتماعی ، قوانین سنتی ، تابوها ، افسانه ها و آیین هایی قرار دارند که مردمان اندونزی را به هم پیوند می دهد. خانه های سنتی در اندونزی از این جهت که تمرکز اصلی خانواده و جامعه را فراهم می کند و محل انجام بسیاری از فعالیت های ساکنان آن است، اهمیت شایانی داشته اند. 

اکثر خانه های سنتی اندونزی دارای ویژگی های مشترکی با خانه های سایر مناطق استرونزیایی  (Austonesia)  (یکی از خانواده های بزرگ زبانی در سراسر جنوب شرقی آسیا  و اقیانوسیه که از زیر شاخه های آن، مالایی و جاوی است) هستند. اولین سازه های معماری و ساخت اقوام استرونیایی، استفاده از دیوارهای چوبی یا بامبو با سقف های شیب دار و شیروانی های سنگین بوده است.

خانه های سنتی در اندونزی با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و  موسمی گرم و مرطوب این منطقه طراحی و ساخته می شدند. به جز جزیره جاوه و بالی، همانطور که در سراسر جنوب شرقی آسیا و جنوب غربی اقیانوس آرام رایج است، خانه ها بر روی تخته هایی ساخته می شده است. ساخت خانه با فاصله و بالاتر از سطح زمین باعث می شود که نسیم بتواند دمای گرم استوایی را تعدیل کند و هوای خنک در فضای داخلی خانه جریان داشته باشد. همچنین این سبک معماری، خانه را در برابر بلایای طبیعی مانند سیل و طوفان و نیز خطرات ناشی از جانوران در امان نگه می دارد.

استفاده از سقف کاملاً شیب دار با لبه های بیش از حد بزرگ در ساخت خانه های سنتی اندونزی موجب می شود که باران های تند گرمسیری به سرعت به پایین خانه هدایت شود و خانه را از آسیب و خرابی مصون نگه دارد. همچنین از دیگر کاربردهای چنین سقف هایی،  ایجاد سایه  در گرمای شدید این منطقه است.  بومیان اندونزی در طراحی خانه های مناطق ساحلی و کم ارتفاع و گرم، از پنجره های زیاد برای ایجاد تهویه مناسب استفاده می کنند و این در حالی است که آنها در مناطق کوهستانی و خنک تر، خانه های خود را عمدتاً اغلب با سقف های وسیع و پنجره های کم طراحی می کنند.

برای نمونه، معماری خانه‌ها در جزیره جاوه شامل یک فضای بزرگ و باز، به نام پندوپو (pendopo) است که در قسمت جلوی خانه برای پذیرایی از میهمانان طراحی شده است. در قسمت پشت و کناری آن، فضایی بسته به نام اومه (omah) یا دلم (dalem) قرار دارد که متعلق به خانواده است. گفتنی است، معماری خانه‌های جاوی خاستگاهی پیشا ‌اسلامی دارد و در دوره اسلامی هنجارهای اسلامی نیز در طراحی آنها در نظر گرفته شد. برای نمونه، پیش از ورود اسلام به جاوه، «اومه» از لحاظ دینی به الهه برنج تعلق داشت. مفهوم دینی این فضا هنوز هم حفظ شده است و خانواده‌ های مسلمان از این قسمت بیشتر برای خواندن نماز استفاده می‌ کنند.

یکی از معماری های شگفت انگیز خانه های سنتی در اندونزی، متعلق به منطقه مینانگکابائو (Minangkabau) در جزیره سوماترا  (Sumatera)است. در طراحی خانه های مینانگکابائویی، سقف‌هایی با شیب بسیار تند در نظر گرفته می شود. در این نوع معماری، استفاده از سقف شیب دار تند و نوک تیز به سمت آسمان، به مفاهیمی نظیر بهشت و کمال اشاره داشت.